Büyümeye Devam Ediyoruz ve Edeceğiz

 Tiyatrobilimci, oyuncu, yazar, eleştirmen ve yönetmen Prof. Dr. Özdemir Nutku’nun 1998 yılından beri basımı yinelenen Oyun Çocuk Tiyatro adlı kitap açıklamasında şu ifade geçiyor:

“Bu kitap,  yarının Türkiye’sinin güvencesi olacak çocuklarımız düşünülerek yazıldı; çocuk kitabı değil, ama çocuğun önemini bilen yetişkinler için hazırlandı.”

Ülkemizdeki tiyatronun gelişimine yüksek katkı sunmuş olan, “Hocaların hocası,” olarak anılan Nutku, Oyun Çocuk Tiyatro kitabında; biz büyüklerin çocuklarla bağ kurmasının ipuçlarını veriyor. Onları eğitmemiz için öncelikle bizlere eğitici bir yol haritası çiziyor. Hatta bu ipuçlarını takip ederken bize de “İçimizdeki çocuk” ile olan bağımızı anımsatacağını düşünüyorum.

Birbirinden değişik konuları içeren ama birbirini tamamlayan üç ayrı kitap olarak tasarlanan Oyun Çocuk Tiyatro kitabının önsözünde  “Dileyen tümünü okur, dileyen kendi ilgi alanındaki kitabı,” diyerek okuyucularına okuma serbestliği tanıyor. Ne var ki kanımca, kitabı eline alan okurun, üç kitabı da okuyacağından emindi.

Pek çok esere ve araştırma yazısına imza atmış olan Nutku’nun bu kitabı, benim en değer verdiklerimden biridir; çünkü çocuklar bizlerin geleceğidir ve en iyi şekilde hayata hazırlanmalarının anahtarını taşıyan bir kitaptır, Oyun Çocuk Tiyatro kitabı.

“Felsefe oyunla başlar.”

Şimdi kitabın içindeki kitaplara bir göz atalım: Birinci kitap, “Oyun” kavramı üzerinedir. İkinci kitap, “Okul Tiyatrosu” ve üçüncü kitap “Çocuk Tiyatrosu” konularını içermektedir.

Yazarımız, birinci kitapta temele oturttuğu “oyun” kavramının anlamı ve kaynağı üzerine çeşitlilik içeren anlatımıyla kültürün alt tabanına ‘oyun’u yerleştiriyor. Okuyucunun kafasında soru işareti kalmayacak bir açıklıkla ‘oyun’u her yönüyle ele alıyor. Birinci kitabın birinci bölümünde, Oyunun Öğeleri başlığı altında yer alan dört maddede oyunun amaçlarını, araçlarını, kurallarını ve oyunsal tavrın içerdiği kavramları masaya yatırıyor. İkinci bölümde insanbilimcilerin araştırmalarının ışığı altında oyunsal olanın bölünmesine yönelik, tablolarla açıklamalara yer veriyor. Üçüncü bölümde ise oyundan sanata uzanan yolculuğu bizlere aktarıyor. Oyundan dramaya geçişin öyküsü…

“Oyunla yaratıcılık birbirinden ayrılamayacak bir bütündür.”

İkinci Kitap “Okul Tiyatrosu” üzerine bilgiler içerirken Nutku, bu bölümde öncelikle Türk gösteri tarihindeki çocuğun yerinden bahsediyor. Eğitim tarihimizdeki okul tiyatrosunun geçmişi hakkında bilgiler veriyor. Okul Tiyatrosu’nun detaylı anlatımı sırasında eleştirel bir tavır sergiliyor. Eğitimdeki yanlış anlayıştan kaynaklandığının altını çizerek Okul Tiyatrosu’na gerekli önemin verilmediğine vurgu yapıyor. Bununla birlikte genellikle, çocukların yaş gruplarına ve ihtiyaçlarına uygunlukla hazırlanmayan tiyatro çalışmalarının, yanlış sonuçlar doğurduğundan bahsediyor ki bu kesinlikle hassas bir konudur. Ayrıca müsamerelerin, çocuğun gelişimine katkı sunması yerine; öğretmenin kendini göstereceği bir platform olarak kullanılmasının doğru olmadığını aktarıyor. Okullardaki tiyatronun nasıl olması gerektiğinin önermesini yapıyor.

İkinci kitabın okullardaki drama öğretmenlerine çok fayda sağlayacağını düşünüyorum.

“Çocuk Tiyatrosu’ndan ne anlıyoruz?”

Prof. Dr. Özdemir Nutku, üçüncü kitapta, “Çocuk Tiyatrosu” çerçevesinde; tarihçemizden söz ederken belirli tarih aralığındaki çocuk seyirci istatistiğini tablolarla aktarıyor. Ödenekli ödeneksiz tiyatrolardaki “Çocuk Tiyatrosu” geçmişine kısa bir yolculuk yapıyoruz böylece… Yazarımız, bu bölümde gençleri de dâhil ederek çocuk ve gençlik tiyatrosu üzerine açıklamalar yapıyor. Çocuklara özgürlük tanınması gereğinin altını çiziyor ki buna sonuna kadar katılıyorum.

Sonuç bölümü, kaynakça ve hemen ardındaki ekler bölümünde, Cenevre Beyannamesi ve çocuk haklarına dair sözleşmenin de kitaba dâhil edilmiş olmasını çok zekice bulduğumu söylemeliyim. En son ne zaman okumuştunuz bu sözleşmeyi?

“Çocuğa özgürlük!”

Çocuklarımızı özgür kılmamız için, onları neden özgür kılmamız gerektiğini anlamamız için öncelikle kendi kalıplaşmış düşüncelerimizi, bu kitaptaki bilgilerin ışığında geride bırakabiliriz.

 ٭

Tiyatronun iyileştirici gücü adına…